doc:oroch:2_wordclass:22_noun:22_noun

22_noun : 명사 (noun)

  • 명사는 사람을 지칭하는 인칭명사와 그 외를 지칭하는 비인칭명사로 나눌 수 있는데, 명사의 수 범주는 인칭명사에만 있으며, 인칭 대명사 역시 인칭명사만을 대신할 수 있다. 비인칭명사는 지시대명사로 대신한다. 의문사를 사용할 때도 인칭과 비인칭의 구분이 유지된다. (Lebedeva1997:219)
어간의 종류

간접격 어간의 마지막 소리에 따라 3가지 타입으로 나뉜다

  • 1타입 : 모음으로 끝나는 어간
  • 2타입 : 주격, 대격에서는 모음으로, 그 외의 격에서 н ~ нʹ으로 끝나는 어간. 주격과 대격에서 마지막 н이 탈락한다고 볼 수 있다.
  • 3타입 : 주격에서 모음으로, 그 외의 격에서 г ~ к으로 끝나는 어간. -г/-к는 과거 집합을 뜻하던 접미사였다

  • 주격 복수는 -са, -сэ, -со
  • 간접격 복수는 -саг, -сэг, -сог로 г이 덧붙여지는데, 이 г는 뒤따라오는 자음의 영향을 받아 동화될 수 있다
oroc1248 Girfanova2001:384
антаха-саб-ба
guest-PL-ACC
손님들(<- антаха + саг + ба)
  • 수 범주는 원칙적으로 사람을 의미하는 명사에만 나타난다. 그러나 일부 동물이나 물건을 지시하는 명사에 복수 접미사가 쓰이는 경우도 있다.
oroc1248 AvrorinBoldyrev2001:82
  • мэггэ(н) : hero & мэггэ-сэ : hero-PL
  • экчи : servant & экчи-сэ : servant-PL
  • нʹи : person & нʹи-са : person-PL
  • гаса : duck & гаса-са : duck-PL
  • ǯẏкẏ(н) : otter & ǯẏкẏ-сэ : otter-PL
  • инаки(н) : dog & инаки-са : dog-PL
  • увэ(н) : mountain & увэ-сэ : mountain-PL
  • ǯака : thing & ǯака-са : thing-PL
  • то : fire & то-со : fire-PL

명사의 격 접미사에는 단순 활용형과 소유 활용형이 있다.

단순 활용형

  • 9격 (주격, 대격, 도구격, 여격, 처격, 연격, 향격, 탈격, 외향격)
접미사
대격 -ва/-вэ/-во
도구격 - ǯи
여격 -дẏ/-ду
처격 -ла/-лэ/-ло
연격 -ли
향격 -ти
탈격 -дẏи/-дуи
외향격 - ǯиǯи
  • 2, 3어간 명사에 쓰이는 처격과 연격 접미사는 각각 -дẏла, -дули
  • 그 외의 격에서는 2타입 어간의 -н이 -ǯ-앞(도구격, 외향격)에서 -нʹ으로; 3타입 어간의 -г가 -т-앞(향격)에서 -к로 동화된다. 그 외에는 일부 unmotivated 이형태를 보이기도 하지만 기본적인 격변화 형태를 따른다.
  • 대부분의 명사가 속한 1타입 어간은 모음으로 끝나서 위의 격 접미사와 결합할 때 어간이 변화하지 않는다. 격 접미사는 음성적으로 이형태를 보일 수 있다
  • 아래는 명사 단순활용의 어간별 활용형 예시이다(Avrorin&Boldyrev2001:101)
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
주격 ẏгда 'boat' инаки(н) 'dog' иса(г) 'eye'
대격 ẏгда-ва инаки-ма исаб-ба
도구격 ẏгда-ǯи ниакинʹ-ǯи исаг-ǯи
여격 ẏгда-дẏ инакин-дẏ исаг-дẏ
처격 ẏгда-ла инакин-дẏла исаг-дẏла
연격 ẏгда-ли инакин-дẏли исаг-дẏли
향격 ẏгда-ти инакин-ти исак-ти
탈격 ẏгда-дẏи инакин-дẏи исаг-дẏи
외향격 ẏгда-ǯиǯи инакин-ǯиǯи исаг-ǯиǯи

소유 활용형

  • 인칭-소유활용형과 비인칭(재귀)-소유활용형이 있다.
  • 단순 활용형의 9개격 외에 지명격 (назначительный падеж; intended for ~)까지 10개의 격변화를 한다.
  • 지명격 접미사: -йа/-иэ/-ио (1, 3타입 어간에는 -ла/-лэ/-ло, 2타입 어간에는 -на/-нэ/-но)
  • 비인칭(재귀)-소유 활용에는 주격이 없다.
  • 사격에서 변이형은 모음조화에 따른 것이다.
  • 명사의 소유활용 <어간 + 격접미사 + 소유접미사>로 이루어지며, 소유접미사는 인칭-소유형과 비인칭(재귀)-소유형태로 나뉜다.
인칭-소유 접미사(Girfanova 2001)
어간 타입 소유주 인칭 접미사
1 1 단수 -ви/-йи
1 1 복수incl. -пи
1 1 복수excl. -му/-ву
1 2 단수 -си
1 2 복수 -су
1 3 단수 -нʹи
1 3 복수 -ти
2 1 단수 -ми
2 1 복수incl. -пи
2 1 복수excl. -му
2 2 단수 -си
2 2 복수 -су
2 3 단수 -н ʹи
2 3 복수 -ти
3 1 단수 -би
3 1 복수incl. -пи
3 1 복수excl. -бу
3 2 단수 -си
3 2 복수 -су
3 3 단수 -нʹи
3 3 복수 -ту
oroc1248 Girfanova2001:385
угда-ва-йи
boat-ACC-1SG.POSS
나의 배를
명사의 인칭-소유활용형(Avrorin & Boldyrev 2001)
  • 소유주의 수와 인칭에 따라서 아래 7가지 활용 패러다임이 있다.
1인칭 단수 소유주
oroc1248 AvrorinBoldyrev2001:101
  • хитэ : child
  • ǯẏппẏ(н) : shell
  • ǯẏ(г) ~ ǯẏбба : house
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
주격 хитэ-ви ǯẏппẏ-ми ǯẏб-би ~ ǯẏбба-ви
대격 хитэ-му ǯẏппẏ-мẏ ǯẏб-бẏ ~ ǯẏбба-ви
지명격 хитэ-лэ-му ǯẏппẏ-на-мẏ ǯẏг-ла-мẏ ~ ǯẏбба-ламẏ
도구격 хитэ-ǯи-му ǯẏппẏнʹ-ǯи-мẏ ǯẏг-ǯи-мẏ ~ ǯẏбба-ǯи-мẏ
여격 хитэ-ду-му ǯẏппẏн-дẏ-мẏ ǯẏг-дẏ-мẏ ~ ǯẏбба-дẏ-мẏ
처격 хитэ-лэ-му ǯẏппẏн-дẏла-мẏ ǯẏг-дẏла-мẏ ~ ǯẏбба-ла-мẏ
연격 хитэ-ли-му ǯẏппẏн-дẏли-мẏ ǯẏг-дẏли-мẏ ~ ǯẏбба-ли-мẏ
향격 хитэ-ти-му ǯẏппẏн-ти-мẏ ǯẏк-ти-мẏ ~ ǯẏбба-ти-мẏ
탈격 хитэ-дуи-му ǯẏппẏн-дуи-мẏ ǯẏг-дуи-мẏ ~ ǯẏбба-дẏи-мẏ
외향격 хитэ-ǯиǯи-му ǯẏппẏнʹ-ǯиǯи-му ǯẏг- ǯиǯи-мẏ ~ ǯẏбба-ǯиǯи-му
  • 비고. 위에서 기술한 Girfanova(2001)는 인칭-소유 접미사를 중심으로 기술하고 있는데, 다른 소유주에 비해 특히 1인칭 단수 소유주의 인칭-소유 접미사가 Avrorin & Boldyrev와 차이가 있다. 전자는 -ви/-йи를 대표형으로 기술했다면, 후자는 주격을 제외하면 -му가 압도적이다.
2인칭 단수 소유주
oroc1248 AvrorinBoldyrev2001:102
  • ǯоло : stone
  • аки(н) : older brother
  • ǯẏ(г) ~ ǯẏбба : house
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
주격 ǯолоӈи-си акин-си ǯẏк-си ~ ǯẏбба-си
대격 ǯолоӈи-ва-си акин-ма-си ǯẏб-ба-си ~ ǯẏбба-ва-си
지명격 ǯолоӈи-ла-си акин-на-си ǯẏг-ла-си ~ ǯẏбба-ва-си
도구격 ǯолоӈи-ǯи-си акинʹ-ǯи-си ǯẏг-ǯи-си ~ ǯẏбба-ǯи-си
여격 ǯолоӈи-дẏси акин-дẏси ǯẏг-дẏ-си ~ ǯẏбба-дẏ-си
처격 ǯолоӈи-ла-си акин-дẏла-си ǯẏг-дẏла-си ~ ǯẏбба-ла-си
연격 ǯолоӈи-ли-си акин-дẏли-си ǯẏг-дẏли-си ~ ǯẏбба-ли-си
향격 ǯолоӈи-ти-си акин-ти-си ǯẏк-ти-си ~ ǯẏбба-ти-си
탈격 ǯолоӈи-дуи-си акин-дẏи-си ǯẏг-дẏи-си ~ ǯẏбба-дẏи-си
외향격 ǯолоӈи-ǯиǯи-си акин-ǯиǯи-си ǯẏг-ǯиǯи-си ~ ǯẏбба-ǯиǯи-си
3인칭 단수 소유주
oroc1248 AvrorinBoldyrev2001:102
  • ху(н) : smell
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
주격 хитэ-нʹи ху-нʹи ǯẏнʹ-нʹи ~ ǯẏбба-нʹи
대격 хитэ-вэ-нʹи ху-мэ-нʹи ǯẏб-ба-нʹи ~ ǯẏбба-ва-нʹи
지명격 хитэ-лэ-нʹи ху-нэ-нʹи ǯẏг-ла-нʹи ~ ǯẏбба-ла-нʹи
도구격 хитэ-ǯи-нʹи хунʹ-ǯи-нʹи ǯẏг-ǯи-нʹи ~ ǯẏбба-ǯи-нʹи
여격 хитэ-ду-нʹи хун-ду-нʹи ǯẏг-дẏ-нʹи ~ ǯẏбба-дẏ-нʹи
처격 хитэ-лэ-нʹи хун-дулэ-нʹи ǯẏг-дẏла-нʹи ~ ǯẏбба-ла-нʹи
연격 хитэ-ли-нʹи хун-дулинʹи ǯẏг-дẏли-нʹи ~ ǯẏбба-ли-нʹи
향격 хитэ-ти-нʹи хун-ти-нʹи ǯẏк-ти-нʹи ~ ǯẏбба-ти-нʹи
탈격 хитэ-дуи-нʹи хун-дуи-нʹи ǯẏг-дуи-нʹи ~ ǯẏбба-дẏи-нʹи
외향격 хитэ-ǯиǯи-нʹи хунʹ-ǯиǯи-нʹи ǯẏг-ǯиǯи-нʹи ~ ǯẏбба-ǯиǯи-нʹи
1인칭 복수INCL. 소유주
oroc1248 AvrorinBoldyrev2001:102
  • инаки(н) : dog
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
주격 хитэ-пи инаким-пи ǯẏп-пи ~ ǯẏбба-пи
대격 хитэ-вэ-пи инаки-ма-пи ǯẏб-ба-пи ~ ǯẏбба-ва-пи
지명격 хитэ-лэ-пи ~ хитэ-йэ-пи инаки-на-пи ǯẏг-ла-пи ~ ǯẏбба-ла-пи
도구격 хитэ-ǯи-пи инакинʹ-ǯи-пи ǯẏг-ǯи-пи ~ ǯẏбба-ǯи-пи
여격 хитэ-ду-пи инакин-дẏ-пи ǯẏг-дẏ-пи ~ ǯẏбба-дẏ-пи
처격 хитэ-лэ-пи инакин-дẏла-пи ǯẏг-дẏла-пи ~ ǯẏбба-ла-пи
연격 хитэ-ли-пи инакин-дẏли-пи ǯẏг-дẏли-пи ~ ǯẏбба-ли-пи
향격 хитэ-ти-пи инакин-ти-пи ǯẏк-ти-пи ~ ǯẏбба-ти-пи
탈격 хитэ-дуи-пи инакин-дẏи-пи ǯẏг-дẏи-пи ~ ǯẏбба-дẏи-пи
외향격 хитэ-ǯиǯи-пи инакинʹ-ǯиǯи-пи ǯẏг-ǯиǯи-пи ~ ǯẏбба-ǯиǯи-пи
1인칭 복수EXCL. 소유주
oroc1248 AvrorinBoldyrev2001:102
  • дигга(н) : voice
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
주격 хитэ-му дигга-мẏ ǯẏб-бẏ ~ ǯẏбба-мẏ ~ ǯẏбба-вẏ
대격 хитэ-му дигга-мẏ ǯẏб-мẏ ~ ǯẏбба-ва-мẏ
지명격 хитэ-лэ-му ~ хитэ-йэ-му дигга-на-мẏ ǯẏг-ла-мẏ ~ ǯẏбба-ла-мẏ
도구격 хитэ-ǯи-му дигганʹ-ǯи-мẏ ǯẏг-ǯи-мẏ ~ ǯẏбба-ǯи-мẏ
여격 хитэ-ду-му дигган-дẏ-мẏ ǯẏг-дẏ-мẏ ~ ǯẏбба-дẏ-мẏ
처격 хитэ-лэ-му дигган-дẏла-мẏ ǯẏг-дẏла–мẏ ~ ǯẏбба-ла-мẏ
연격 хитэ-ли-му дигган-дẏли-мẏ ǯẏг-дẏли-мẏ ~ ǯẏбба-ли-мẏ
향격 хитэ-ти-му дигган-ти-мẏ ǯẏк-ти-мẏ ~ ǯẏбба-ти-мẏ
탈격 хитэ-му дигга-мẏ ǯẏг-дẏи-мẏ ~ ǯẏбба-дẏи-мẏ
외향격 хитэ-ǯиǯи-му дигганʹ-ǯиǯи-мẏ ǯẏг-ǯиǯи-мẏ ~ ǯẏбба-ǯиǯи-мẏ
2인칭 복수 소유주
oroc1248 AvrorinBoldyrev2001:102
  • дили: head
  • хаǯẏ(н) : thing, property
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
주격 дили-сẏ хаǯẏн-су ǯẏк-сẏ ~ ǯẏбба-сẏ
대격 дили-ва-сẏ хаǯẏ-ма-сẏ ǯẏб-ба-сẏ ~ ǯẏбба-ва-сẏ
지명격 дили-ла-сẏ хаǯẏ-на-сẏ ǯẏг-ла-сẏ ~ ǯẏбба-ла-сẏ
도구격 дили-ǯи-сẏ хаǯẏнʹ-ǯи-сẏ ǯẏг-ǯи-сẏ ~ ǯẏбба-ǯи-сẏ
여격 дили-дẏ-сẏ хаǯẏн-дẏ-сẏ ǯẏг-дẏ-сẏ ~ ǯẏбба-дẏ-сẏ
처격 дили-ла-сẏ хаǯẏн-дẏла-сẏ ǯẏг-дẏла-сẏ ~ ǯẏбба-ла-сẏ
연격 дили-ли-сẏ хаǯẏн-дẏли-сẏ ǯẏг-дẏли-сẏ ~ ǯẏбба-ли-сẏ
향격 дили-ти-сẏ хаǯẏн-ти-сẏ ǯẏк-ти-сẏ ~ ǯẏбба-ти-сẏ
탈격 дили-дẏи-сẏ хаǯẏн-дẏи-сẏ ǯẏг-дẏи-сẏ ~ ǯẏбба-дẏи-сẏ
외향격 дили-ǯиǯи-сẏ хаǯẏн-ǯиǯи-сẏ ǯẏг-ǯиǯи-сẏ ~ ǯẏбба-дẏи-сẏ
3인칭 복수 소유주
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
주격 дили-ти хаǯẏн-ти ǯẏк-ти ~ ǯẏбба-ти
대격 дили-ва-ти хаǯẏ-ма-ти ǯẏб-ба-ти ~ ǯẏбба-ва-ти
지명격 дили-ла-ти хаǯẏ-на-ти ǯẏг-ла-ти ~ ǯẏбба-ла-ти
도구격 дили-ǯи-ти хаǯẏн-ǯи-ти ǯẏг-ǯи-ти ~ ǯẏбба-ǯи-ти
여격 дили-дẏ-ти хаǯẏн-дẏ-ти ǯẏг-дẏ-ти ~ ǯẏбба-дẏ-ти
처격 дили-ла-ти хаǯẏн-дẏла-ти ǯẏг-дẏлати ~ ǯẏбба-ла-ти
연격 дили-ли-ти хаǯẏн-дẏли-ти ǯẏг-дẏли-ти ~ ǯẏбба-ли-ти
향격 дили-ти-ти хаǯẏн-ти-ти ǯẏк-ти-ти ~ ǯẏбба-ти-ти
탈격 дили-дẏи-ти хаǯẏн-дуи-ти ǯẏг-дẏи-ти ~ ǯẏбба-дẏи-ти
외향격 дили-ǯиǯи-ти хаǯẏнʹ-ǯиǯи-ти ǯẏг-ǯиǯи-ти ~ ǯẏбба-ǯиǯи-ти
비인칭(재귀)-소유 접미사(Girfanova 2001)
주어가 단수일 때
  • 1타입 어간: -йи/-ви/-и
  • 2타입 어간: -ми
  • 3타입 어간: -би
주어가 복수일 때
  • -байи/-бэйи/-бойи (-ббайи/-ббэйи/-ббойи)
명사의 비인칭(재귀)-소유활용 (Avrorin & Boldyrev 2001)
  • 소유주의 수에 따라 두 가지 활용 패러다임을 지닌다.
oroc1248 AvrorinBoldyrev2001:104
  • дэ(г) ~ дэббэ : face
단수 소유주
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
대격 хитэ-ви ~ хитэ-йи ~ хитэ-и ǯẏппẏ-ми ~ ǯẏппẏ-ви дэбби ~ дэббэ-ви ~ дэббэ-йи ~ дэббэ-и
지명격 хитэ-лэ-ви ~ хитэ-йэ-ви ~ хитэ-лэ-и ~ хитэ-ли ǯẏппẏ-на-йи ~ ǯẏппẏ-на-и дэг-лэ-и ~ дэг-ли ~ дэг-лэ-йи ~ дэг-йи-йик
도구격 хитэ-ǯи-ви ~ хитэ-ǯи-йи ~ хитэ-ǯи-и ~ хитэ-ǯи ǯẏппẏн-ǯи-йи ~ ǯẏппẏ-ǯи-и ~ ǯẏппẏнʹ-ǯи дэг-ǯи-йи ~ дэг-ǯи-и ~ дэг-ǯи
여격 хитэ-ду-ви ~ хитэ-ду-йи ~ хитэ-ду-и ǯẏппẏн-дẏ-йи ~ ǯẏппẏн-дẏ-ви ~ ǯẏппẏн-дẏ-и дэг-ду-ви ~ дэг-ду-и ~ дэг-дуйи
처격 хитэ-лэ-ви ~ хитэ-лэ-и ~ хитэ-лэ-йи ǯẏппẏн-дẏла-йи ~ ǯẏппẏн-дẏла-ви ~ ǯẏппẏн-дẏла-и дэг-дулэ-ви ~ дэг-длэ-и ~ дэг-дулэ-йи
연격 хитэ-ли-ви ~ хитэ-ли-йи ~ хитэ-ли ǯẏппẏн-дẏли-йи ~ ǯẏппẏн-дẏли-ви ~ ǯẏппẏн-дẏли-и дэг-дули-ви ~ дэг-дули-и ~ дэг-дули
향격 хитэ-ти-ви ~ хитэ-ти-йи ~ хитэ-ти ǯẏппẏн-ти-йи ~ ǯẏппẏн-ти-ви ~ ǯẏппẏн-ти дэг-ти-ви ~ дэк-ти-и ~ дэк-ти
탈격 хитэ-дуи-ви ~ хитэ-дуи ǯẏппẏн-дẏи-йи ~ ǯẏппẏн-дẏ дэг-дуи-ви ~ дэк-дуи-и ~ дэг-дуи
외향격 хитэ-ǯиǯи-ви ~ хитэ-ǯиǯи ǯẏппẏн-ǯиǯи-йи ~ ǯẏппẏн-ǯиǯи дэг-ǯиǯи-ви ~ дэг-ǯиǯи-и ~ дэг-ǯиǯи
복수 소유주
1타입 어간 2타입 어간 3타입 어간
대격 хитэ-ббэи ~ хитэ-бэи хаǯẏ-баи ~ хаǯẏ-ббайи ~ хаǯẏ-маи ǯẏб-баи ` ǯẏб-байи
지명격 хитэ-лэ-ббэи ~ хитэ-лэ-бэи ~ хитэ-йэ-вэи хаǯẏ-на-ббайи ~ хаǯẏ-на-баи ~ хаǯẏ-на-ваи ǯẏг-ла-баи ~ ǯẏг-йа-баи
도구격 хитэ-ǯи-ббэи ~ хитэ-ǯи-бэи хаǯẏнʹ-ǯи-баи ǯẏг-ǯи-баи
여격 хитэ-ду-ббэи ~ хитэ-ду-бэи хаǯẏн-дẏ-баи ǯẏг-дẏ-баи
처격 хитэ-лэ-ббэи ~ хитэ-лэ-бэи хаǯẏн-дẏла-баи ǯẏг-дẏла-баи
연격 хитэ-ли-ббэи ~ хитэ-ли-бэи хаǯẏн-дẏли-баи ǯẏг-дẏли-баи
향격 хитэ-ти-ббэи ~ хитэ-ти-бэи хаǯẏн-ти-баи ǯẏк-ти-баи
탈격 хитэ-дуи-ббэи ~ хитэ-дуи-бэи хаǯẏн-дуи-баи ǯẏг-дẏи-баи
외향격 хитэ-ǯиǯи-ббэи ~ хитэ-ǯиǯи-бэи хаǯẏн-ǯиǯи-баи ǯẏг-ǯиǯи-баи
doc/oroch/2_wordclass/22_noun/22_noun.txt · 마지막으로 수정됨: 2020/07/14 08:15 저자 동영은